Gebelik, kadınların pek çok fiziksel ve hormonal değişiklik ile karşı karşıya kaldığı bir dönemdir. Bunlar arasında ilk sırada ise varis problemleri gelir. Varis hem görünümüyle estetik kaygılara neden olan hem şiddetli ağrılar sebebiyle hastanın yaşam konforunu azaltabilen bir sağlık sorunudur. Diğer yandan varis gerek hızlı kilo alımı gerek hareketsiz yaşamın etkisiyle hamilelik döneminde en sık karşılaşılan problemler arasında yer alır.
Gebelikte varis oluşmasına neden olan pek çok farklı faktör vardır. Gebelikte varis oluşumu kalıtsal olabileceği gibi hamilelik sürecine özgü bazı komplikasyonlara bağlı olarak gelişebilir.
Gebelikte varis oluşumunun en önemli etkenlerinden biri, bebeğin ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla kan hacminin normal seviyelerin üzerine çıkmasıdır. Bu duruma bağlı olarak kan miktarı artıp damarlarda birikebilir. Bu süreç varis oluşumuyla sonuçlanmakta olup bebeğin kasıklardaki toplardamarlara yaptığı baskıyla gelişebilir.
Gebelikte varis oluşmasını etkileyen diğer bir unsur ise gebelik sürecinde salgılanan hormonlardır. Bu hormonlara bağlı olarak damar duvarları genişleyebilir ve kan akışı yavaşlayabilir. Buna ek olarak büyüyen rahmin yaptığı baskının artması nedeniyle damarlarda kan sıkışmasına bağlı olarak varis oluşumu söz konusu olabilir.
Gebelik Döneminde Varisler Hangi Olumsuz Durumlara Neden Olabilir?
Nadir olmakla birlike gebelik döneminde varisler ve toplardamar yetmezliği bazı komplikasyonlara neden olabilir. Bunlar arasında varis içinde pıhtı oluşumu, varis kanaması, akciğere pıhtı atması (pulmoner emboli), yüzeysel toplardamarda tromboflebit ve derin toplardamarda pıhtı (derin ven trombozu) sayılabilir.
Diğer yandan gebelik dönemindeki varislerin çoğunun geçici olduğu söylenebilir. Doğumun ardından boyutları da neden olduğu şikayetler de azalabilir. Genellikle doğumun üzerinden 3 ila 4 ay geçtikten sonra varisler ve doğumun üzerinden kısa bir süre geçtikten sonra bacaklardaki ödem azalır.
Gebelik Döneminde Varisleri Olan Hastalara Uygulanması Gereken Tıbbi Yaklaşım Nasıl Olmalı?
Gebelik döneminde anne adaylarının varisler açısından bir kalp ve damar cerrahisi uzmanı tarafından muayene edilmesi gerekir. Ayrıca bacak toplardamar ultrasonografisi incelemesi gerçekleştirilebilir. Ultrasonografi incelemesi sırasında toplardamarda geriye doğru kaçış yani venöz reflü olup olmadığını değerlendirmek için anne adayına ıkınma manevrası uygulanmamalıdır. Bunun nedeni gebelik olup bu manevranın uygulanmaması nedeniyle sağlıklı bir değerlendirme yapılması söz konusu olmayabilir.
Ayrıca anne adayında ciddi düzeyde toplardamar yetersizliği olsa dahi, hamilelik sürecinde lazer, ameliyat, köpük skleroterapi ve radyofrekans gibi girişimsel varis tedavilerinin uygulanması tıbbi açıdan uygun bulunmaz. Bununla birlikte bacaklarında kalın, büyük ve yaygın varisler bulunan, aynı zamanda geçmişte toplardamarda pıhtı öyküsü bulunan hastalarda doğuma dek pıhtı önleyici iğne tedavisi uygulanması gündeme gelebilir. Herhangi bir tedavi kararı verilirken kalp ve damar cerrahisi uzmanının kadın doğum uzmanı ile iletişim içerisinde olması gerekir.
Gebelik Döneminde Varisi Olan Hastalara Öneriler
Hamilelik döneminde varisi olan hastalara yönelik girişimsel tedavi yöntemleri, bebeğe olası bir zarar verilmesi riski nedeniyle uygulanmaz. Bunun yerine anne adayının konforunu artıracak bazı yaşam tarzı değişiklikleri yapılması önerilir. Gebelik döneminde varisi olan anne adaylarının dikkat etmesi gereken bazı noktaları şu şekilde sıralayabiliriz:
– Uzun süre boyunca aynı pozisyonda ayakta durmayın ya da oturmayın. Belirli aralıklarla pozisyonunuzu değiştirmeye özen gösterin.
– Yüksek topuklu ayakkabılardan uzak durun. Baldır kaslarınızı çalıştırmak ve sağlıklı dolaşımı desteklemek için düz ya da alçak topuklu ayakkabıları tercih edebilirsiniz.
– Doktorunuzun onayını almak kaydıyla uygun görülen egzersizleri düzenli olarak yapabilirsiniz.
– Bacağınızın ölçülerine uygun bir varis çorabı kullanmanız fayda sağlayabilir. Bununla birlikte kasık seviyesinde varis çorabı giymeniz gerekmez.
– Otururken bacak bacak üstüne atmamaya özen gösterin.
– Bacaklarınızı düzenli aralıklarla yukarı kaldırın.
– Uyurken sol tarafınıza yatarak karın ana toplardamarı üzerindeki baskıyı azaltmanız mümkün olabilir.
– Bacaklarınızdaki ödemi minimize etmek için tükettiğiniz çay miktarını azaltabilirsiniz.
– Kabızlığı önlemek için bolca su içmeye ve lifli gıdaları yeterli düzeyde tüketmeye özen göstermelisiniz. Ayrıca hamilelik süresince aldığınız kiloları kontrol altında tutmaya dikkat edin.
Gebelikte Varis Çorabı Olmalı mıdır?
Gebelik sırasında hastaların varis ağrılarıyla başa çıkabilmesi için varis çoraplarının kullanılması fayda sağlayabilir. Varis çorapları, gebelik sırasında ortaya çıkan şikayetlerin azalmasına yardımcı olduğu gibi varisin ilerlemesini engelleyebilir. Ancak hamilelikte varis çorabı seçimi yapılırken dikkat edilmesi gereken bazı kritik unsurlar göz ardı edilmemelidir.
– Varis çoraplarının temel özelliği, bacağa uyguladığı basınçtır. Gebelik döneminde kullanılan varis çorapları bacağı kuvvetlice sararak kan dolaşımını düzenlemeye ve damarlarda biriken kanın yukarı doğru pompalanmasını sağlamaya yardımcı olur. Kullanılacak varis çorabının basıncı venöz yetmezlik evresine göre doktor tarafından belirlenmelidir.
– Genellikle elastik malzemeden üretilen varis çorapları bacağa sıkıca oturur ve basınç uygular. Çok sıkı ya da rahatsız edici çoraplar yerine aşağıdan yukarı doğru basıncın kademeli olarak azaldığı varis çorapları kullanılmalıdır.
– Varis çoraplarının boyları ve uzunlukları farklı farklıdır. En uygun çorap türü ve boyutu, varislerin yerine ve boyutuna göre hasta özelinde doktor tarafından belirlenmelidir.
