İnsan vücudundaki tüm damarlar birbiriyle bağlantılıdır ve varis, bir damar hastalığıdır. Herhangi bir damarın tedavisi, vücuttaki tüm damarları etkilediği için varis hastalığı, vücudun tüm damar sistemine hakim olan kalp ve damar cerrahları tarafından tedavi edilmelidir.
Varis Nedir?
Cildin altındaki toplardamar genişlemeleri olan varis derinin hemen altında genişlemiş, mavi renkli ve bükülmüş bir şekilde görülür. İlk dönemde genellikle estetik açıdan kaygıya neden olmakla birlikte varis hastalığı ilerleyen dönemde ağrıya neden olabilir. Damarlar genişleyince vücutta şişlikler görülebilir. Ancak varis bulguları artınca büyük damar paketleri ve damar çatlamaları görülebilir. Varis görülme sıklığı ise yaş almayla birlikte artabilir.
Varis Kimlerde Olur?
Varis hastalığının görülme sıklığı erkeklere oranla kadınlarda daha fazladır. Genetik olarak ailesinde varis sorunu yaşayan kişiler varis hastalığı açısından riskli grupta yer alırlar. Bunların yanı sıra uzun süre ayakta kalmak, gebelik, menopoz, aşırı kilo, toplardamar tıkanıklığı ve toplardamarlarda yer alan kapak yetersizlikleri olması gibi durumlarda varis hastalığının görülmesi riski daha fazla olmaktadır.
Varisin Nedenleri Nelerdir?
Toplardamar kapakçığında yetmezlik oluştuğu durumlarda kanın devamlı olarak çekilmesi göllenmeye neden olur. Bu nedenle damar içi basınç artar ve şişlik meydana gelir. Zaman ilerledikçe genişleme artmaya devam ederek kıvrılmalar oluşturur. Varis oluşumuna neden olabilecek faktörleri şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Hamilelik,
- Uzun sürelerle ayakta kalmak,
- Şişmanlık,
- Meslekten kaynaklanan çeşitli olumsuzluklar,
- Genetik yatkınlık,
- Hormon tedavileri,
- Yaş alma,
- Doğum kontrol hapı kullanımı,
- Dar kıyafetler giyilmesi,
- Kabızlık.
Varis Belirtileri Nelerdir?
Varis hastalığı, kişilerde farklı belirtilere neden olabileceği gibi belirtilerin şiddeti de kişi özelinde değişebilir. Bununla birlikte genel olarak görülen varis belirtilerini şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Bacaklarda mavi – mor şişliklerin ortaya çıkması,
- Bacak bölgesinde şişlik,
- Bacaklarda ağırlık hissi yaşanması,
- Ağrı,
- Bacaklarda uyuşukluk hissi,
- Kaşıntı.
Varisin Evreleri Nelerdir?
Varis hastalığının evreleri ile bu evrelerde görülen şikayetler genellikle aşağıda belirtildiği şekilde ilerlemektedir:
- C0 evresinde genellikle gözle görülür bir etki görülmez.
- C1 evresinde örümcek ya da retiküler kılcal damar tipi varisler görülür.
- C2 evresinde büyük toplardamar tipi varisler görülür.
- C3 evresinde hastanın ayaklarında ve bileklerinde ödemler oluşabilir.
- C4a evresinde ayaklarda renk değişimleri ve egzama ortaya çıkabilir.
- C4b evresinde cilt değişiklikleri ve ciltte çökmeler meydana gelebilir.
- C5 evresinde, C4 evresinde görülen şikayetler kendini tekrar etmekle birlikte bazı yaralar görülmesi de mümkündür.
- C6 evresinde ciltte değişiklikler görülmesinin yanı sıra aktif ülserler ortaya çıkabilir.
Varis Çeşitleri Nelerdir?
Toplardamarlarda meydana gelen kapak hasarlarıyla birlikte aşağı yönlü basınçlı kan akımı diğer bir deyişle venöz yetmezlik, farklı boyutlarda varisler oluşmasına neden olabilir. Genel olarak üç tip varis bulunmaktadır.
Kılcal Damar Varisleri (Telenjiektazi)
Çapları 1 ila 2 mm’den küçük, kırmızı – mor renkli kılcal damar varisleri, deride kabarıklığa neden olmaz. Genellikle kılcal damar çatlaması sonucu ortaya çıkan kılcal damar varisleri görünüş olarak örümcek ağını andırır. Hamilelik döneminde bulunan ve hormon kullanan genç kadınlarda kılcal damar varisleri sıklıkla görülür.
Retiküler Varisler
Mavi renkli varis tipi olan retiküler varisler deride hafif kabarık bir şekilde görülür. Genellikle diz arkasında ve ayak bileği çevresinde ortaya çıkar.
Büyük Toplardamar Varisleri
Yeşilimsi bir rengi olan büyük toplardamar varisleri deride son derece kabarık bir görünüme neden olur. Çapları 4 ila 15 mm arasında değişen büyük toplardamar varisleri, varis belirtilerinin her birini taşır. Bacak bölgesindeki safen ven olarak adlandırılan büyük toplardamar yetmezliği sonucu ortaya çıkarlar.
Varis Tanısı Nasıl Koyulur?
Varis teşhisi koyulması için öncelikle hastanın detaylı bir şekilde muayene edilmesi gerekir. Hastalığın hangi yöntemle tedavi edileceğinin belirlenmesi için Doppler görüntülemesinden faydalanılabilir. İlaçsız bir inceleme yöntemi olan Doppler ultrasona benzer. Ağrısı ve yan etkisi yoktur. Her hastaya uygulanabilen Doppler yöntemi ile hastanın damarlarının çapı, damarlarda yer alan kapakçıkların fonksiyonları, damardan geçen kan hareketleri ile derin damardan geçen kan hareketleri ile derin damar konusunda önemli verilere erişme imkanı elde edilebilir.
Varis Oluşumu Nasıl Önlenir?
- Düzenli olarak koşu, tempolu yürüyüş, yüzme gibi egzersizler yapılabilir.
- Uzun süre ayakta durmaktan ve oturmaktan kaçınmak gerekir.
- Fazla kilolu kişilerin kilolarından kurtulması varis oluşumu riskini azaltabilir.
- Uzun süre bacak bacak üstüne atıp oturmamak önemlidir.
- Giyilen kıyafetlerin çok dar olmamasına özen gösterilmelidir.
- Topuklu ayakkabılar yerine ayak sağlığını ve konforunu destekleyen ayakkabılar tercih edilmelidir.
- İçeriğinde yüksek lif bulunan besinler tüketilerek olası bir kabızlık sorunu önlenmelidir.
- Uzun süre ayakta durulması gereken durumlarda belirli aralıklarla ayaklar havaya kaldırılarak dinlendirilmelidir.
- Varis bölgesindense bacağın diğer bölümlerine masaj yapılması tercih edilmelidir.
- Uzun süre oturulması gereken durumlarda belirli aralıklarla kalkıp dolaşmak ve hareket etmek ihmal edilmemelidir.
- Doktorun önerilerine bağlı olarak varis çorabı kullanılması söz konusu olabilir.
